ΤΑ ΛΑΘΗ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΛΟ...

   Του Μ.N Κοτζιάμπαση

   Όλοι και όλες γνωρίζουμε πως η ιστορία προχωρά και η ανθρωπότητα προοδεύει συνεχώς. Η Πρόοδος όμως αυτή δεν είναι γραμμική και δεν ακολουθεί πάντα ανοδική πορεία. Για να φτάσουμε στο σημείο που είμαστε σήμερα έγιναν πολλά λάθη, άλλοτε αναστρέψιμα και άλλοτε όχι.

    Στην Ελλάδα όλη η κοινωνία είναι διαρθρωμένη  στην αποποίηση ευθυνών και στην αποποίηση κατά περίπτωση του λάθους. Ακόμα και το εκπαιδευτικό μας σύστημα, που συνεχίζει να πραγματεύεται σε όλες του τις βαθμίδες με πολιτικές και φιλοσοφίες του προηγούμενου αιώνα, δαιμονοποιεί το λάθος  και κάνει τους μαθητές και μαθήτριες να νιώθουν πραγματικά  ότι πατούν στο κενό σε κάθε τους απάντηση.

   Είναι φυσιολογικό λοιπόν οι μελλοντικοί πολίτες να γαλουχούνται  και με τις ανάλογες αρχές. Κάθε φορά που πετυχαίνουν τους στόχους τους, το διατυμπανίζουν, και καλά κάνουν,  σαν να έχουν ανέβει στο Έβερεστ. Όταν όμως έρθει η ώρα του λάθους, ένα είναι σίγουρο, πως δεν φταίνε για τίποτα. Απλά, τους παρέσυρε ο διπλανός τους, έπεσαν θύματα εξαπάτησης ή απλά δεν γνώριζαν το θέμα. Σε αυτήν την τελευταία περίπτωση, θα μπορούσαμε να δείξουμε κάποια κατανόηση, αν και ο Σωκράτης είχε τονίσει από την αρχαιότητα πως καλό είναι να έχουμε πάντα γνώση της άγνοιας μας.

   Για να είμαστε δίκαιοι, η όλη αυτή συμπεριφορά έχει γονιδιακές και εξελικτικές ρίζες. Σε καμία περίπτωση, κανένας μας δεν θέλει τα λάθη του να έχουν συνέπειες που ίσως τον φέρουν σε δυσκολότερη κατάσταση από τους υπόλοιπους και τις υπόλοιπες και τον εμποδίσουν να πετύχει τους δύο βασικούς στόχους της ζωής, που δεν είναι άλλοι από την αναπαραγωγή και την επιβίωση. Ωστόσο, στη σημερινή εποχή, με τα μέσα που έχουμε και την παιδεία που λαμβάνουμε, είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε πως τα λάθη τελικά είναι αυτά που μας βελτιώνουν, μας κάνουν καλύτερους και μας βοηθούν να επιτύχουμε πιο εύκολα τους παραπάνω στόχους. Υπάρχουν βέβαια δύο βασικές προϋποθέσεις: να μην επαναλαμβάνονται  και φυσικά να μαθαίνουμε από αυτά.  Όλοι & όλες γνωρίζουμε πως: “το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού εστί”.

   Δυστυχώς, με θλίψη μας διαπιστώνουμε, και παρά τις πολλές δυσκολίες που έχουμε περάσει σαν Έθνος, κάποιες φορές με δική μας ευθύνη και κάποιες όχι, πως συνεχίζουμε να κάνουμε ξανά και ξανά τα ίδια λάθη. Απόδειξη τα τελευταία χρόνια της κρίσης…

   Δεν διδαχτήκαμε και δεν μάθαμε τίποτα από τα λάθη των τελευταίων 40 χρόνων! Συνεχίζουμε να βάζουμε τον εαυτό μας πάντα μπροστά, πολλές φορές σε βάρος του κοινωνικού συνόλου, να μην τηρούμε τους νόμους, να αποφεύγουμε την προσπάθεια  και φυσικά να θεωρούμε πως για όλα φταίνε οι άλλοι και εμείς δεν έχουμε κανένα σχεδόν απολύτως μερίδιο ευθύνης. Δεν θα επεκταθώ στην κακοδαιμονία που ταλανίζει την Ελληνική κοινωνία από την αρχή της ίδρυσης του ελληνικού κράτους, αλλά ίσως αφιερώσω το επόμενο άρθρο στον φθόνο και στην έλλειψη παιδείας που διατρέχουν αυτή τη χώρα.

    Όσον αφορά το χρηματιστήριο, ο τίτλος επιβεβαιώνεται σε πάμπολλες περιπτώσεις. 
Όταν κανείς λαμβάνει μία επενδυτική πρωτοβουλία, πρέπει να έχει στον νου του ότι μπορεί και να κάνει λάθος. Ναι, και σε αυτό συμπεριλαμβάνεται ακόμα και το να προτιμήσει να αφήσει τα χρήματά του στην τράπεζα από το να επενδύσει κάπου αλλού. Φυσικά οι επενδύσεις στο χρηματιστήριο περιέχουν πολύ μεγάλο ρίσκο, ειδικά αν δεν γνωρίζεις τι κάνεις.

    Στα πλαίσια λοιπόν αυτά, και χωρίς να παραγνωρίζουμε τις ευθύνες που υπάρχουν,  προτιμούμε να θυμόμαστε το 1999 ως ένα έτος απάτης που όλοι μας κορόιδεψαν, ενώ εμείς οι αθώοι είχαμε στόχο να συμπληρώσουμε, λίγο μωρέ, το εισόδημά μας. Όχι, κανένας μας δεν ήταν άπληστος, κανένας δεν ήθελε να εξασφαλίσει όλη τη ζωή του με ελάχιστη προσπάθεια, κανένας δεν το έπαιζε παντογνώστης προτείνοντας από δω κι από κει μετοχές,  όλοι συμμετείχαν στην αγορά λες και είχαν χρόνια εμπειρίας και όταν όλα τελείωσαν δεν ισχύε τίποτα από τα παραπάνω.

   Πέρα από αυτά μπορεί να υπάρξουν περιπτώσεις, όπως συνέβη και πρόσφατα, που να πέσουμε έξω, όχι από δικό μας λάθος, αλλά από κοροϊδία ή ψευτιά στοιχείων. Όμως το 1999, όπως και το 2008, δεν έχουν τόσο σχέση με αυτά.

    Άλλο κλασικό παράδειγμα συνεχόμενης λανθασμένης συμπεριφοράς είναι το παράδειγμα των τραπεζών. Όπου μετά από τόσες ανακεφαλαιοποιήσεις, πολύ φοβάμαι ότι δεν θα γλυτώσουμε και την επόμενη, παλιοί και νέοι μέτοχοι συνεχίζουν να κάνουν τα ίδια και τα ίδια συνεχώς λάθη, ελπίζοντας πως κάποια στιγμή θα έρθουν πίσω τα απολεσθέντα. 

   Προσωπική μου άποψη, μπορεί να κάνω και εγώ λάθος, όταν βλέπεις ότι κάτι δεν πάει καλά το παραδέχεσαι, αλλάζεις ρότα και τακτική, και προσπαθείς να σώσεις ό,τι σώζεται, πριν να είναι αργά, ιδιαίτερα όταν τα κεφάλαιά σου είναι περιορισμένα όπως είναι στους περισσότερους μικροεπενδυτές. Οι ευκαιρίες στη ζωή και στο χρηματιστήριο δεν τελειώνουν ποτέ, όμως αν συνεχίσεις να ανεβαίνεις σε ένα χαλασμένο τρένο κάποια στιγμή θα  εκτροχιαστεις... Το μόνο που μπορείς να κάνεις, αν δεν θες να φύγεις τελείως, είναι να αφήσεις πολύ λίγα υπάρχοντα μέσα μήπως και φτάσουν κάποια από αυτά στον προορισμό τους. Αλλά προς Θεού, εσύ δεν πρέπει να είσαι εκεί!

   Λάθη μπορούν να γίνουν σε πολλές περιπτώσεις, όπως την εκτίμηση τάσης ή στην απόφαση για αγορά και πώληση ενός χρεογράφου κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. Αυτά όμως αποτελούν ευκαιρία για μάθηση  και όχι για να μειωθεί η αυτοπεποίθησή μας ή για να τα παρατήσουμε τελείως. Αυτό ισχύει φυσικά εφόσον προηγουμένως δεν έχουμε προβεί σε υπερβολές που μπορούν να μας οδηγήσουν στην οριστική απώλεια.

    Το χρηματιστήριο λοιπόν δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά μία μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει σχεδόν και σε όλους τους βασικούς τομείς της χώρας. Από την οικονομία ως την πολιτική και από την εκπαίδευση ως τον αθλητισμό.

 Μην ξεχνάτε! Για όλα φταίει ο πολιτικός, ο επιχειρηματίας, ο δάσκαλος, ο διαιτητής κ.ο.κ.

 Εμείς δεν φταίμε σε τίποτα!

 Σαββατοκύριακο είναι. Ας αναλογιστούμε παρόμοιες περιπτώσεις, που έχουμε συναντήσει στη ζωή μας ή ακόμα και τις στιγμές που υποπέσαμε σε λάθη αλλά δεν θελήσαμε να το παραδεχτούμε. Αν πάλι έχετε πάθη που δεν μπορείτε να ελέγξετε και σας οδηγούν συνεχώς σε λάθη, σας αφιερώνω το παρακάτω τραγούδι του Στέλιου Καζαντζίδη για να το ακούσετε και να παρηγορηθείτε…

Να ‘ταν δυο και τρία όλα μου τα λάθη
θα ‘λεγα σαν άνθρωπος έφταιξα και γω
μα δεν έχουν τελειωμό τα δικά μου πάθη
μ' έκαναν και έχασα τον λογαριασμό...